Samorządowe Przedszkole w Iłży

  

INSTRUKCJA

UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY PRZEDMEDYCZNEJ

SAMORZĄDOWE PRZEDSZKOLE W IŁŻY 

 

1. Pierwsza pomoc

 

Pod pojęciem pierwszej pomocy rozumiemy szybkie, zorganizowane działanie prowadzone przez osoby (osobę) z otoczenia ofiary nieszczęśliwego wypadku. Sprawne i w miarę kompetentne działanie przy udzielaniu pierwszej pomocy ma bardzo często decydujące znaczenie dla dalszych rezultatów leczenia przez fachowy personel medyczny – często decyduje o życiu osoby poszkodowanej. Pierwszej pomocy zwykle udziela się na miejscu wypadku. Jeżeli świadkami wypadku jest więcej osób, jedna z nich powinna objąć kierownictwo nad akcją ratowniczą, do czasu przybycia pomocy fachowej.

 

 

2. Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy

 

Każdy świadek zdarzenia, w którym stan zdrowia lub życia innej osoby są zagrożone ma obowiązek udzielić jej pierwszej pomocy.

 

Postępowanie osoby (osób) powinno wyglądać następująco:

• świadoma ocena zdarzenia, podjęcie działania wynikłego z powstałych wniosków,
• jak najszybsze usunięcie czynnika działającego na poszkodowanego,
• ocena zaistniałego zagrożenia dla życia poszkodowanego,
• sprawdzenie tętna,
• sprawdzenie oddechu oraz drożności dróg oddechowych,
• ocena stanu przytomności,
• ustalenie rodzaju urazu,
• zabezpieczenie chorego przed możliwością odniesienia dodatkowego urazu lub innego zagrożenia (np. wyniesienie poszkodowanego z pola działania czynników silnie toksycznych),
• wezwanie fachowej pomocy (np. pogotowie ratunkowe, TOPR, WOPR, GOPR).

 

 

3. Klasyfikacja obrażeń:

 

Stany zagrożenia zdrowia lub życia:

Udar słoneczny

Oparzenia

Odmrożenia

Ciała obce

Ukąszenia/użądlenia. Wstrząs anafilaktyczny

Złamania/zwichnięcia

Krwotoki

Zranienia

Zatrucia

Omdlenia

Utrata przytomności

Przegrzanie, przechłodzenie

Urazy kręgosłupa

Urazy głowy

Zadławienia

Padaczka

Hiperwentylacja

Astma

Śpiączka cukrzycowa

 

 

 

1) Udar słoneczny

 

Udar słoneczny jest zaburzeniem regulacji cieplnej organizmu, spowodowane działaniem wysokiej temperatury, przez co traci on zdolność naturalnego ochładzania się przez pocenie. Zazwyczaj jest on spowodowany bezpośrednim wpływem promieni słonecznych na odsłoniętą głowę.

 

Objawy:

• bardzo wysoka temperatura ciała przekraczająca 39*C,
• sucha, gorąca, zaczerwieniona skóra-brak pocenia,
• przyspieszony i napięty puls,
• możliwe zaburzenia świadomości,
• wymioty.

 

Pierwsza pomoc

• umieść poszkodowanego w zacienionym i odosobnionym miejscu,
• zapewniamy dostęp powietrza,
• stosujemy zimne okłady na głowę,
• podajemy zimne napoje, w żadnym wypadku nie podajemy alkoholu, kawy, herbaty.
• Jeżeli temperatura chorego przekracza 39°C zdejmujemy z niego ubranie i zanurzamy go w chłodnej, nie lodowatej!, wodzie lub polewamy go wodą z prysznica aż do momentu gdy temperatura spadnie poniżej 38°C, Ważne: zwróć uwagę żeby nie przechłodzić organizmu.

 

 

 

2) Oparzenia

 

Oparzenia, zwłaszcza rozległe mogą zagrażać życiu. Są one spowodowane nadmiernym działaniem promieni słonecznych na odsłonięte partie ciała (opalanie), kontaktem skóry z gorącymi przedmiotami, płynami czy powietrzem. Oprócz oparzeń zewnętrznych może dojść do oparzenia wewnętrznego np. na skutek wypicia bardzo gorących płynów lub szkodliwych substancji chemicznych: jama ustna, przełyk, narządy wewnętrzne.

 

Objawy:

 

Oparzenia dzielą się na trzy stopnie ze względu na oparzoną powierzchnię:

 

A)        I stopień jest najmniej niebezpieczny dla zdrowia, zaś III najbardziej. Przy udzielaniu pomocy poszkodowanym należy określić stopień oparzenia i przyjąć, że jest ono cięższe niż nam się wydaje, i tak: oparzenie I stopnia wywołuje powierzchniowe uszkodzenie skóry i jest najczęściej spowodowane działaniem słońca, krótkotrwałym kontaktem z gorącą wodą, parą czy rozgrzanym przedmiotem. W oparzonym miejscu nie tworzą się bąble. Skóra jest zaczerwieniona widoczny niewielki obrzęk ból. W takim wypadku należy przez 15-30 minut schładzać oparzoną powierzchnię lub położyć na nią okład z kostek lodu.

 

B)         II stopnia powoduje uszkodzenie warstwy podskórnej, skory właściwej, wywołane jest zazwyczaj długotrwałym działaniem słońca, gorącymi płynami lub otwartym płomieniem.

 

Objawy:

 

®              zaczerwienienie, smugowate lub plamowate ślady oparzenia,

®              bąble,

®              obrzęk utrzymujący się zazwyczaj kilka dni,

®              sączące się rany, wypełnione surowiczym płynem,

®              ból.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              podobnie jak w przypadku oparzenia I stopnia ochładzaj miejsce bieżącą zimną wodą ok. 30 minut ,

®              delikatnie osusz oparzone miejsca np. czystym ręcznikiem,

®              przykryj oparzone miejsca sterylnym opatrunkiem z gazy lub innego czystego materiału - niewłochatego, aby nie zakazić rany.

 

Ważne:

Jeżeli oparzeniu uległy okolice ust, nosa oraz gdy opaleniu uległy włosy we wnętrzu nosa może dojść do zaburzeń oddychania na skutek oparzenia dróg oddechowych.

 

C)         Oparzenie III stopnia sięga wszystkich warstw skóry, wywołane jest długotrwałym działaniem gorących substancji, towarzyszy także porażeniu prądem elektrycznym.

 

Objawy:

 

®              oparzone miejsca są barwy białej lub tkanki są zwęglone;

®              uszkodzenia skóry są rozległe;

®              początkowo ból jest niewielki, gdyż oparzeniu ulegają także zakończenia nerwów.

 

Ważne:

®              nie próbuj usuwać części ubrań które przywarły do ran;

®              nie przykładaj do rany lodu ani bardzo zimnej wody, gdyż może to spowodować pogłębienie wstrząsu;

®              nie stosuj na oparzone miejsce żadnych środków odkażających, maści leków;

®              jedyny środek medyczny którego ratownik może użyć w czasie pracy jest pianka przeciw poparzeniowa: Panthenol.

 

 

Pierwsza pomoc:

®              usuń przyczynę poparzenia np. jeżeli poszkodowany znajduje się w płomieniach lub płonie na nim ubranie, postaraj się zdusić ogień, używając koca, części garderoby, prześcieradła;

®              zapewnij poszkodowanemu spokój i bezpieczeństwo;

®              oparzenia okolic nosa, ust, szyi mogą powodować problemy z oddychaniem, upewnij się czy poszkodowany oddycha;

®              za pomocą zimnej, ale nie lodowatej płynącej wody postaraj się schłodzić oparzone miejsce przez kilka minut;

®              przykryj oparzone miejsce czystym jałowym opatrunkiem, cienkim materiałem  z gładkiej tkaniny;

®              podajemy duże ilości płynów do picia np. lekko posolona woda.

 

Pamiętaj:

1. Do ochłodzenia oparzonego miejsca nadają się także napoje, chodzi bowiem o jak najszybsze obniżenie wysokiej temperatury w miejscu urazu, gdyż zmniejsza to obszar uszkodzenia tkanek.
2. Nie zdejmuj z ciała zwęglonych materiałów.
3. Nie smaruj oparzonych powierzchni tłuszczami, kurzym białkiem, jodyną, gencjaną lub innymi roztworami spirytusu.
4. Przy poparzeniu rąk trzeba natychmiast zdjąć obrączki, pierścionki by nie dopuścić do obrzęku.
5. Poparzone kończyny unieś powyżej serca.
6. Przy poparzeniu nóg nie pozwól poszkodowanemu chodzić.
7. Poszkodowanego z oparzeniami twarzy i szyi, -oprzyj na poduszkach i obserwuj czy nie ma trudności z oddychaniem, jeżeli to konieczne udrożnij górne drogi oddechowe. Łatwym sposobem określenia w procentach oparzonej powierzchni jest dłoń, która razem z palcami stanowi ok. 1% powierzchni ciała.

 

3) Odmrożenie

 

Powstaje na skutek działaniem niskiej temperatury. Zazwyczaj odmrożeniu ulegają nieosłonięte części ciała np. uszy, nos, palce. Odmrożeniu sprzyjają czynniki: niedożywienie,

działanie alkoholu (ciepło pozorne) i utrudnienie krążenia np. za ciasne buty.

 

Odmrożenia dzielą się na III stopnie:

®              I stopień - skóra blada, brak czucia, po rozgrzaniu sino czerwone lub fioletowe zabarwienie skóry;

®              II stopień – pojawiają się pęcherze wypełnione cieczą, mogą pękać;

®              III stopień – skóra obumiera, sino czerwone owrzodzenie, powstają tzw. wałów demarkacyjnych.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              okryj odmrożoną część ciała dodatkową sztuką odzieży, odmrożone palce można włożyć pod pachę;

®              nie rozcieraj odmrożonego miejsca śniegiem ani niczym innym;

®              umieść poszkodowanego w ciepłym pomieszczeniu;

®              możesz umieścić odmrożone miejsca w ciepłej, ale nie gorącej wodzie;

®              jeżeli nie ma ciepłej wody, owiń odmrożoną część ciała w ciepły koc, ogrzany ręcznik lub ubranie;

®              nie używaj do ogrzania grzejników, butelek z gorącą wodą, termoforów, poduszek elektrycznych;

®              nie pozwól poszkodowanemu ogrzać się przy piecu, kaloryferze lub promienniku ciepła, odmrożenie ciała mogą łatwo ulec poparzeniu, zanim powróci czucie;

®              nie przekłuwaj pęcherzy;

®              przerwij ogrzewanie chorego, gdy jego skóra stanie się różowa i / lub powróci czucie.

 

 

4) Ciała obce

 

W przypadku, gdy poszkodowany zgłosi się z np. metalowym prętem w stopie, zatamuj ewentualne krwawienie z rany a następnie tak obandażuj miejsce z ciałem obcym by w/w się nie ruszało. Sam nie próbuj wyjmować ciał obcych tkwiących głęboko w ciele.

 

 

5) Ukąszenia/ użądlenia – wstrząs anafilaktyczny

 

Ukąszenia przez węże:

 

Typowe cechy węży jadowitych:

®              trójkątna głowa;

®              szparowate oczy;

®              ząb jadowy pozostawiający charakterystyczny ślad;

®              woreczek jadowy zlokalizowany za oczami.

 

Objawy

·        silny ból;

·        szybko narastający obrzęk;

·        zmiana zabarwienia skóry wokół miejsca ukąszenia;

·        osłabienie;

·        nudności;

·        wymioty;

·        duszność;

·        niewyraźne widzenie;

·        drgawki wstrząs anafilaktyczny.

 

Pierwsza pomoc:

 

®         ustal czy wąż był jadowity - długie zęby jadowe pozostawiają charakterystyczny podwójny ślad;

®         uspokój poszkodowanego, aby zwolnić krążenie krwi, co powstrzyma rozprzestrzenianie się jadu;

®         zdejmij z ręki poszkodowanego biżuterię zanim ręka napuchnie;

®         jeżeli poszkodowany został ukąszony w rękę lub nogę, załóż lekką opaskę uciskową 5 cm nad ukąszeniem tak by nie tamować krążenia tętniczego;

®         miejsce ukąszenia starannie obmyj wodą z mydłem;

®         załóż sterylny opatrunek;

®         zrób małe nacięcie nożykiem na głębokość ok. 2 mm wyciskaj jad z rany.

 

Nie wolno:

®              wysysać jadu ustami;

®              podawać leków bez porozumienia z lekarzem.

 

 

6) Użądlenia

 

Objawy:

 

®              zmiana zabarwienia skóry;

®              obrzęk, ból;

®              zasinienie skóry;

®              zaburzania w oddychaniu i połykaniu;

®              nudności;

®              wymioty;

®              bóle brzucha;

®              wstrząs anafilaktyczny.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              postaraj się ustalić czy poszkodowany jest alergikiem, jeśli tak to czy ma przy sobie odpowiednie leki;

®              zdejmij z ręki poszkodowanego biżuterię zanim ręka napuchnie i będzie to niemożliwe;

®              przemyj miejsce użądlenia wodą z mydłem;

®              możesz przyłożyć w miejscu ukąszenia cebulę;

®              podaj wapno;

®              spróbuj delikatnie nie uciskając wyjąć żądło;

®              w miejscu użądlenia przyłóż okład z roztworu sody lub kwasu borowego może złagodzić obrzęk, ból świąd.

 

Wstrząs anafilaktyczny to uogólniona reakcja alergiczna, która może wystąpić u osoby uczulonej na jad owadów, leki, a także pożywienie. Nie leczony może prowadzić do śmierci.

 

Objawy:

 

®              osłabienie;

®              kaszel;

®              duszność;

®              pokrzywka lub uogólniony świąd ciała;

®              masywny obrzęk ciała także w miejscu ukąszenia;

®              kurczowe bóle brzucha;

®              nudności;

®              wymioty;

®              niepokój;

®              sinica;

®              zawroty głowy;

®              sinica;

®              zapaść;

®              utrata przytomności.

 

Pierwsza pomoc:

 

®         postaraj się usunąć żądło ostrym nożykiem, nie pincetą gdyż możesz wprowadzić do organizmu dodatkową porcję jadu;

®         możesz przyłożyć kostki lodu na miejsce użądlenia / ukąszenia co spowolni wchłanianie jadu do krwi;

®         osobę ukąszoną / użądloną należy obserwować co najmniej przez godzinę, w razie gdyby nie była ona świadoma swojej alergii na jad;

®         w razie gdyby osoba zaczęła wymiotować ułóż ją na boku (nie zachłyśnie się);

®         wezwij karetkę.

 

 

 

7) Złamania / zwichnięcia

O złamaniu mówimy, gdy dochodzi do przerwania ciągłości kości, najczęściej w wyniku urazu. Złamania dzielimy na zamknięte i otwarte, podczas których dochodzi do uszkodzenia tkanek miękkich, a odłamek kości może być widoczny w dnie rany. Złamania otwarte stanowią problem z uwagi na duże krwawienie, możliwość zakażenia.

 

Ostrzeżenie:

Jeżeli nie musisz to nie ruszaj poszkodowanego zanim nie usztywnisz miejsca, które podejrzewasz o uraz. W przypadku urazów szyja, głowy w ogóle nie powinieneś ruszać poszkodowanych. Gdy konieczne jest zabranie poszkodowanego z niebezpiecznego miejsca, pożar, zatrucie wdychanym gazem, postaraj się unieruchomić złamaną kończynę np. poprzez przywiązanie chorej nogi do zdrowej.

 

Ważnie:

Nigdy nie próbuj nastawić kości, od tego jest lekarz!

 

Objawy złamania:

®              słychać trzask pękającej kości;

®              miejsce złamania jest bolesne i tkliwe;

®              poszkodowany ma trudności w poruszaniu złamaną kończyną;

®              ułożenie ciała może być nienaturalne, a sposób poruszania nieprawidłowy;

®              stykające się końce złamanej kości powodują ból;

®              złamana kończyna może uleć deformacji;

®              długość kończyny złamanej może różnić się od długości kończyny zdrowej;

®              w miejscu złamania może pojawić się zasinienie.

 

Pierwsza pomoc:

 

®         sprawdź czynności życiowe;

®         jeżeli ranny doznał złamania otwartego zatamuj krwawienie;

®         unieruchom dwa sąsiednie stawy przy złamaniach kończyn długich;

®         nie wpychaj do wnętrza rany wystających części złamanych kości;

®         nie wprowadzaj do wnętrza rany wystających części złamanej kości;

®           delikatnie uciśnij ranę, przykrywając ją uprzednio sterylnym opatrunkiem z gazy, aby  

   zatrzymać krwawienie;

®            zabandażuj ewentualną ranę;

®            unieruchom złamaną kończynę.

 

Uszkodzenia kończyny górnej:

 

®              uszkodzenie kości ramiennej: unieruchom ramię i przedramię, np. zegnij je do siebie do od kątem 90°, przywiąż do poszkodowanego rękę wzdłuż ciała;

®              uszkodzenie kości przedramienia – unieruchamia się staw łokciowy i nadgarstkowy;

®              uszkodzenia w okolicy nadgarstka, ręki, palców - unieruchamia się przedramię za pomocą prostej deseczki, sięgającej od łokcia do końca palców. Unieruchomioną kończynę umieszczamy na temblaku lub wykorzystujemy szynę pneumatyczną.

 

Uszkodzenia kończyny dolnej:

 

®              najprostszym sposobem jest przywiązanie chorej kończyny do zdrowej;

®         gdy złamaniu ulegnie stopa lub podudzie unieruchamia się całą kończynę na całej długości od stopy do połowy uda, można włożyć coś miękkiego między nogi;

®         w przypadku uszkodzenia kości udowej unieruchamiamy kończynę dwoma deskami: krótszą od krocza do kostki od wewnątrz i dłuższą od zewnątrz od kostki do pachy.

 

Podejrzenie złamania żeber:

 

Bandażujemy, owijamy dokładnie ręcznikiem, klatkę piersiową, cały czas pamiętając o tym by poszkodowany był w pozycji siedzącej, w fazie wydechu.

Jeżeli dysponujesz specjalistycznymi szynami:

®              po obu stronach np. łydki ułóż dwie miękko wyścielone szyny unieruchamiające, które powinny sięgać poniżej pięty i powyżej kolana;

®              całą szynę wyłóż watą i bandażem;

®              modeluj szynę na zdrowej nodze;

®              zakładaj ją na zdrowej kończynie;

®              dopasuj szynę mocno i dokładnie zabandażuj np.: szyna Kramera - metalowa siatka dająca się łatwo modelować.

 

Złamania otwarte:

 

®              opatrz ranę i ją zabandażuj;

®              unieruchom kończynę stosownie do rodzaju złamania.

 

 

 

Zwichnięcia

 

Zwichnięcie jest to przemieszczenie nasady kości z jej prawidłowego położenia  w obrębie stawu w wyniku urazu - najczęściej w wyniku upadku czy uderzenia. Najczęstsze miejsca zwichnięcia: ramię, biodro, łokieć, palec, kciuk, rzepka.

 

Objawy:

 

®              obrzęk;

®              zniekształcenie stawu;

®              bolesność przy próbie poruszenia lub całkowita niemożliwość wykonania jakiegokolwiek ruchu;

®              zmiana zabarwienia skóry wokół zwichniętego stawu;

®              tkliwość otaczających staw tkanek, wrażliwość na dotyk i lekkie uciśnięcie.

 

Pierwsza pomoc:

 

Załóż opatrunek na miejsce zwichnięcia. Pod opatrunek należy założyć gazę z płynem zapobiegającym dalszemu obrzękowi: Altacet, napar z rumianku. Gdy nie posiadamy takich płynów wystarczy kompres z zimnej wody, lodu, lub nawet wody z octem, który zahamuje powstanie obrzęku. W przypadku podejrzenia zwichnięcia niezbędna jest konsultacja lekarska w celu wykluczenia złamania.

 

 

7) Krwotoki

 

Krwawienie może spowodowane być uszkodzeniem żyły, tętnicy lub obu rodzajów naczyń jednocześnie, krew żylna jest ciemnoczerwona i wypływa jednostajnym strumieniem, krew tętnicza jest żywo czerwona i zazwyczaj tryska z rany. Krwawienie tętnicze jest bardziej niebezpieczne gdyż odbywa się pod ciśnieniem. Krwotoki dzielimy na zewnętrzny  i wewnętrzny.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              zatrzymaj krwotok zewnętrzny np. opatrunkiem uciskowym, ręką ze sterylną gazą, (założenie opaski uciskowej dozwolone jest tylko wtedy gdy nie pomaga opatrunek uciskowy lub gdy go nie posiadasz);

®              czasem krwotok da się zatamować poprzez zgięcie ręki czy tak jak w przypadku krwawienia z nosa poprzez dociśnięcie np. skrzydełek nosa;

®              krwawiącą kończynę połóż powyżej serca.

 

 

 

8) Zranienia

 

Ranami nazywamy uszkodzenie tkanek organizmu połączone z przerwaniem ciągłości skóry, krwawieniem i znacznym bólem, rany można podzielić ze względu na rodzaj czynnika uszkadzającego, i tak:

®              rana cięta – zadana ostrym przedmiotem, ma jednolitą powierzchnię urazu, tkankę okoliczną niezmienioną, towarzyszy jej silny krwotok;

®              rana kuta (punktowa) – zadana przez ostro zakończone narzędzie, głęboka, niewielka średnica i równe brzegi, pozornie krwawi niewiele, może sięgać narządów wewnętrznych;

®              rana szarpana – spowodowana jest rozciągnięciem i napięciem tkanek ponad ich fizjologiczną wytrzymałość, brzegi rany są poszarpane, krwawienie nie jest zbyt obfite;

®              rana miażdżona – powstaje na skutek upadku, uderzenia, kopnięcia, brzegi rany są nieregularnie postrzępione i zasinione, okoliczne tkanki zmiażdżone i stłuczone, ulegające obrzękowi, krwawienie skąpe, znaczna bolesność, niewspółmierna do stopnia uszkodzenia;

®              rana kąsana – kombinacja rany kutej i szarpanej;

®              rana rąbana – kombinacja rany ciętej i miażdżonej.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              obejrzyj ranę – odsłoń;

®              ustal rodzaj rany;

®              jeżeli jest zanieczyszczona, oczyść za pomocą gazy i wody;

®              zdezynfekuj wodą utlenioną;

®              przykryj jałową gazą;

®              odkaź powierzchnię skóry w okolicy rany np. jodyną, gencjaną;

®              załóż opatrunek nie za luźny żeby nie spadł i nie za ciasny żeby nie tamować krążenia.

 

 

Nie wolno:

 

®         kłaść na ranę ligniny / waty, środki te przyklejają się do rany i utrudniają jej gojenie się;

®         powierzchni rany dezynfekować spirytusem i jego roztworami tzw. barwnikami antyseptycznymi, zaciemniają one obraz ran.

 

 

 

9) Zatrucia

 

W przypadku, gdy podejrzewamy zatrucie najbezpieczniej wypytać się poszkodowanego o to co ostatnio jadł bądź pił. Po takim wywiadzie możemy:

 

®              podać jak największą ilość wody aby rozcieńczyć treść pokarmową;

®              można spróbować wywołać wymioty;

®              podać węgiel, miętę, piołun;

®              w przypadku gdy to nie pomaga lepiej wysłać chorego do lekarza;

®              gdy poszkodowany ma drgawki nie podawaj płynów i nie wywołuj wymiotów niech się „wyszumi”.

 

 

10) Omdlenia

 

Omdlenie jest to krótkotrwała utrata przytomności, spowodowana zmniejszonym dopływem krwi do mózgu. Przytomność powraca zazwyczaj po kilku minutach.

 

Pierwsza pomoc:

®              połóż chorego z nogami uniesionymi 20-30 cm, pod warunkiem, że poszkodowany nie doznał urazu głowy podczas upadku;

®              możesz unieść nogi i ręce do pozycji „kota”;

®              udrożnij drogi oddechowe;

®              poluzuj jego ubranie wokół szyi;

®              jeżeli chory wymiotuje ułóż go na boku;

®              obmyj delikatnie twarz chorego zimną wodą, nie polewaj go zimną wodą;

®              sprawdź czy chory podczas ewentualnego upadku nie doznał urazu;

®              nie podawaj choremu napojów;

®              obserwuj chorego po odzyskaniu przytomności.

 

 

11) Utrata przytomności

 

Jest to stan cięższy od omdlenia i dla ratownika stwarza trudniejszą sytuację.

Przyczyn wywołujących utratę przytomności może być kilka:

®              brak kondycji;

®              przebyte lub trwające choroby.

 

Objawy:

 

®              zaburzenia orientacji;

®              brak reakcji na ból;

®              brak reakcji na bodźce zewnętrzne;

®              brak logicznego kontaktu z ratowanym;

®              śpiączka;

®              bladość skóry;

®              oddech płytki;

®              tętno słabe.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              sprawdź przytomność, potarcie pięścią mostka;

®              postaraj się ustalić przyczynę zaburzeń i ich nasilenie;

®              sprawdź czy poszkodowany orientuje się w otoczeniu, np. proste pytanie otwórz oczy;

®              sprawdź czy poszkodowany oddycha, jeśli nie rozpocznij sztuczne oddychanie;

®              sprawdź czy jest wyczuwalne tętno, jeśli nie to rozpocznij resuscytację;

®              jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej ustalonej

®              sprawdź czy poszkodowany nie doznał urazów;

®              jeśli ratowany ma drgawki, chroń go przed urazem (szczególnie głowę);

®              sprawdź czy nie pojawiły się następujące objawy:

1. nierówność źrenic;
2. opadnięcie kącika ust po jednej stronie;
3. czy utrata przytomności było poprzedzone zaburzeniami mowy, równowagi, osłabieniem siły mięśniowej po prawej lub lewej stronie ciała - jeżeli tak możesz podejrzewać udar mózgu ponadto:
4. zapach z ust owoców może oznaczać cukrzycę.

 

 

12) Przegrzanie / przechłodzenie

 

Przyczyną przegrzania może być długotrwałe wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej lub przebywanie w wysokiej temperaturze. Organizm stara się chronić przed wysoką temperaturą poprzez pocenie się i do pewnego momentu to mu wystarcza, po przekroczeniu pewnej granicy gdy organizm wypoci wodę i sól dochodzi do udaru cieplnego.

 

Objawy:

 

®              osłabienie, ból, zawroty, głowy;

®              pragnienie;

®              nudności, wymioty;

®              kurcze mięśni zwłaszcza brzuch i nóg;

®              utrata przytomności.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              ustal co było źródłem przegrzania;

®              zlikwiduj przyczynę np. przeprowadź poszkodowanego do innego pomieszczenia, wyprowadź na powietrze;

®              ułóż poszkodowanego na plecach z nogami 20 - 30 cm w górę, podawaj co 15 minut szklankę wody z łyżeczką soi, jeżeli nie ma soli to samą wodę;

®              okładaj poszkodowanego mokrymi ręcznikami / prześcieradłami;

®              jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha i ma wyczuwalne tętno ułóż go na boku;

®              wezwij pogotowie;

®              w razie zatrzymania oddechu i krążenia rozpocznij resuscytację;

®              chroń ratowanego przed urazami w razie drgawek.

 

Nie wolno:

 

®              podawać napojów alkoholowych;

®              podawać napojów zawierających kofeinę;

®              podawać leków obniżających temperaturę np. aspiryny.

 

 

Przechłodzenie (hipotermie)

Objawy:

 

®              dreszcze;

®              zaburzenia koordynacji ruchów;

®              zaburzenie orientacji;

®              obniżona temperatura ciała;

®              sztywność mięśni;

®              brak oznak życia.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              jeśli ratowany jest przytomny powoli ogrzej jego ciało: zdejmij przemarznięte ubranie;

®              okryj go kocem / folią aluminiową / ogrzewaj własnym ciałem;

®              podaj ciepłe napoje;

®              nie dopuść do obniżenia temperatury ciała;

®              udrożnij drogi oddechowe;

®              jeśli ratowany jest nieprzytomny sprawdź czy oddycha. Sztuczną wentylację rozpocznij dopiero wtedy, gdy oddech wynosi mniej niż 6/minutę;

®              nie rozpoczynaj pośredniego masażu serca w przypadku słabego tętna, a dopiero w razie jego braku;

®              pamiętaj, że odmrożone części ciała narażone są na urazy mechaniczne.

 

Nie wolno:

 

®              uznać za martwą, osobę która uległa hipotermii bez próby jej ogrzania;

®              podawać alkoholu;

®              ogrzewać zbyt dokładnie;

®              zostawiać samego poszkodowanego.

 

 

13) Urazy kręgosłupa / głowy

 

Najczęstszą przyczyną takich urazów jest źle wykonany skok do wody ze zbyt dużej wysokości lub na zbyt płytka wodę

 

Pierwsza pomoc:

 

®              powinna być udzielana ze szczególną ostrożnością;

®              nie wolno nosić poszkodowanego w pozycji pionowej;

®              jeśli nie ma takiej potrzeby nie ruszaj poszkodowanego z miejsca wypadku, wykorzystaj do przeniesienia deski, nosze, koce, drzwi;

®              gdy niczym płaskim nie dysponujesz, przenieś poszkodowanego w kilka osób tak, by nie spowodować odchyleń na linii głowa - barki - biodra – nogi;

®              do przybycia lekarza zapewniamy spokój i bezpieczeństwo, ciepło go okrywamy, przywiązujemy do noszy lub desek zapewniając minimum ruchu.

 

14) Urazy głowy

 

Na pierwszy rzut oka uraz głowy może wydawać się nie tak groźny, jaki jest  w rzeczywistości.

 

Pierwsza pomoc:

 

®         ułóż rannego na plecach, zapewniając mu spokój i bezpieczeństwo;

®         powstałe zranienia opatrujemy;

®         w razie wystąpienia wymiotów ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, uważaj na odcinek szyjny kręgosłupa;

®         zapobiegnij zbędnym ruchom głowy, obłożenie zrolowanymi kocami, ręcznikami;

®         w przypadku krwawienia z nosa, ucha, wskazanie na uraz czaszki opon mózgowych, nie tamuj krwawienia, delikatnie wytrzyj wyciek wacikami;

®         w razie urazów jamy ustnej i żuchwy nie bandażuj ściśle tych zranień - możesz doprowadzić do zaburzeń oddychania;

®         kontroluj oddech i tętno.

  

15) Zadławienia

 

Zadławienie jest następstwem zablokowania przepływu powietrza w drogach oddechowych, zazwyczaj przepływ tamuje pokarm lub drobny przedmiot.

 

Objawy:

 

®              gest rękami w kierunku szyi;

®              krztuszenie się słabe nieskuteczne wykrztuszani;

®              sine zabarwienie skóry;

®              drgawki;

®              utrata przytomności.

 

Pierwsza pomoc:

 

Pamiętaj o tym, że inaczej ratuje się osobę dorosłą, a inaczej dziecko poniżej roku, inaczej osobę przytomną, a inaczej osobę nieprzytomną.

 

Ratowanie przytomnego dorosłego:

®              przytomnemu poszkodowanemu dokładnie powiedz, w jaki sposób chcesz mu pomóc;

®              jedną dłoń złóż w pięść i połóż ją na brzuch osoby, której chcesz pomóc nieco powyżej;

®              gwałtownym ruchem do siebie i ku górze wepchnij pięść w brzuch ratowanego - powinno to spowodować wypchnięcie ciała obcego z dróg oddechowych;

®              jeśli pierwsza próba okaże się nie skuteczna, próbuj do skutku;

®              jeżeli ratujesz kobietę w ciąży ucisk brzucha zastąp uciskiem mostka.

 

 

Ratowanie przytomnego dziecka:

®              jeżeli zadławiło się dziecko poniżej roku życia, a jest przytomne, połóż je na swojej ręce twarzą w dół, tak by głowa znajdowała się niżej, uderz kilkakrotnie dłonią  w plecy pomiędzy łopatkami ;

®              jeśli ciało obce nie zostało wypchnięte, odwróć dziecko na plecy, trzymając je nadal głową w dół, połóż palce wskazujący i środkowy do mostka poniżej sutków, a następnie kilkakrotnie, gwałtownym ruchem w dół uciśnij mostek na głębokość ok. 2cm;

®              jeżeli w/w sposób nie da żadnego rezultatu spróbuj na przemian poklepywać plecy i naciskać mostek.

 

Ratowanie osoby dorosłej nieprzytomnej

 

®              jeżeli dorosły straci przytomność ułóż go na plecach i udrożnij drogi oddechowe;

®              jeżeli poszkodowany nie oddycha rozpocznij sztuczne oddychanie;

®              jeżeli nie możesz wdmuchnąć powietrza do ust poszkodowanego gwałtownie uciśnij jego brzuch: klęknij nad udami ratowanego i połóż dłonie na jego brzuchu nieco powyżej pępka, gwałtownym ruchem od siebie, w kierunku głowy ratowanego wepchnij dłonie w brzuch;

®              jeśli za pierwszym razem ci się nie uda, próbuj kilka razy;

®              ciało obce mogło przesuną się do jamy ustnej, jeśli tak to wyjmij je.

 

Ratowanie nieprzytomnego dziecka:

 

®              obserwuj klatkę piersiową dziecka; jeśli się nie porusza, połóż dziecko na dłoni twarzą w dół, tak by głowa znajdowała się niżej;

®              uderz dziecko kilkakrotnie miedzy łopatkami;

®              sprawdź czy ciało obce nie przesunęło się do jamy ustnej;

®              jeżeli to nie poskutkuje, połóż dziecko na plecach, trzymając je nadal głową w dół przyłóż palec wskazujący i środkowy do mostka poniżej sutków;

®              gwałtownym ruchem od siebie i w dół kilkakrotnie uciśnij mostek na głębokość 2cm, poczym sprawdź czy ciało obce nie przesunęło się do jamy ustnej;

®              na przemian uciskaj mostek, poklepuj plecy wdmuchuj powietrze, aż do przybycia pogotowia.

 

 

16) Padaczka (epilepsja)

 

Objawia się nagłą utratą przytomności, drgawkami, sinicą, usztywnieniem kończyn i mięśni tułowia, poszkodowany mimowolnie oddaje mocz, na ustach pojawia się piana.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              gdy wypadek miał miejsce w wodzie, wynieś chorego na brzeg i połóż go  w miejscu nie krępującym jego ruchów;

®              połóż pod głowę poszkodowanego coś miękkiego;

®              włóż coś w usta poszkodowanego, materiał, kawałek drewna by zabezpieczyć język, ale tak aby poszkodowany się nim nie zadławił czyli w poprzek;

®              poluzuj ubranie np. krawat;

®              pozwól mu się „wyszumieć”.

Nie wolno wstrzymywać siłą drgawek!

 

 

17) Hiperwentylacja

 

Jest to stan podczas którego oddech staje się głębszy i szybszy. Najczęściej wywołane jest zdenerwowaniem, poszkodowany ma wrażenie, że nie jest w stanie nabrać odpowiedniej ilości powietrza do płuc, biorą częstsze i głębsze wdechy, pojawia się uczucie ucisku    w gardle. W wyniku tego dochodzi do zwężenia naczyń krwionośnych, obniża się stężenie dwutlenku węgla.

 

Taki stan może prowadzić do utraty przytomności.

 

Objawy:

®              zawroty głowy;

®              drętwienie i mrowienie stóp i dłoni, a także warg;

®              drżenie mięśni;

®              uczucie niemożności nabrania głębokiego wdechu;

®              drgawki.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              jeżeli masz pewność, że jest to hiperwentylacja przyłóż do ust chorego papierową torbę i poproś by postarał się oddychać spokojnie, przez ok. 5 minut, wyrówna się poziom dwutlenku węgla;

®              jeżeli po takim zabiegu objawy nie ustępują zwróć się o pomoc do lekarza.

 

 

18) Astma

 

Jest to stan nagłego zwężenia oskrzeli, w wyniku czego oddychanie jest utrudnione. Często wywołane jest alergenem, ćwiczeniami fizycznymi, emocjami, kontaktem z zimną wodą.

 

Objawy:

 

®              duszność oddechowa, świszczący wydech;

®              niepokój, lęk, przerażenie;

®              kaszel;

®              wymioty;

®              obfite pocenie;

®              wymioty;

®              sinica (sinoniebieskie zabarwienie skóry spowodowane zmniejszoną zawartością tlenu we krwi);

®              półsiedząca pozycja polepszająca oddychanie.

 

Pierwsza pomoc:

 

®              jeżeli jest to pierwszy atak, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem w celu diagnozy;

®              staraj się uspokoić poszkodowanego, a zwłaszcza dziecko, panika tylko pogłębi trudności z oddychaniem;

®              jeżeli nie jest to pierwszy atak, poszkodowany powinien mieć ze sobą leki, w takim wypadku podaj je zgodnie z zaleceniami na opakowaniu;

®              jeżeli to nie pomoże, skontaktuj się z lekarzem.

 

 

19) Śpiączka cukrzycowa

 

Występuje u ludzi chorych na cukrzycę, mają oni za mało insuliny – hormon produkowany przez trzustkę obniżający stężenie cukru we krwi. Zazwyczaj spowodowany jest brakiem odpowiednie diety, złym dawkowaniem insuliny oraz w czasie ostrego zakażenia, czyli   czasie zwiększonego zapotrzebowania na insulinę.

 

Objawy:

 

®              silne poczucie pragnienia;

®              ciepła, sucha i zaczerwieniona skóra;

®              senność;

®              zapach acetonu z ust;

®              szybki, głęboki oddech;

®               nudności;

®               wymioty.

 

Pierwsza pomoc:

Należy, jak najszybciej odwieź poszkodowanego do lekarza lub jeżeli ustało krążenie i oddech rozpocznij RKO;

 

Poszkodowany może mieć na szyi bądź ręce tabliczkę z informacją o nim, o lekach, które należy mu podać.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Instrukcja udzielania pierwszej pomocy

Bibliografia:

1. Stanley M. Zydlo, JR. i James A. Hall „Podręcznik pierwszej pomocy – choroby  i nagłe wypadki”, pierwsze wydanie 1980 w USA przez Amerykańskie Towarzystwo Lekarskie, wydawnictwo Amber 1997.
2. Janina Stępińska i Tomasz Szajewski „Pierwsza pomoc”, Warszawa 1998 Pruszyński i S-ka.
3. Paweł Błasiak, Marek Chadaj, Konrad Kurek „Ratownictwo Wodne Vademecum”, Warszawa 2001 Pruszyński i S-ka.